Wycena wynagrodzenia za ustanowienie służebności

Dokument musi zawierać również określenie przebiegu urządzeń przemysłowych względem działki oraz opis uprawnień przedsiębiorstwa przemysłowego, ale i ograniczenia dla właściciela nieruchomości
obciążonej. Zapisujemy informację, czy służebność może być ustanowiona za wynagrodzeniem, czy nieodpłatnie.

 

Podstawą prawną ustanowienia służebności gruntowej jest artykuł 285 Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z § 1 nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możliwościach dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa). Jednocześnie zgodnie z § 2 służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej określonej części. Zgodnie z artykułem 288 Kodeksu cywilnego służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej.

Prawo służebności gruntowej ustanawiane jest za wynagrodzeniem. Do ochrony ograniczonych praw rzeczowych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie obejmuje służebności. Prawo służebności gruntowej może być wykonywane w postaci drogi koniecznej (verba legis), jako ograniczone prawo rzeczowe.

Droga konieczna zdefiniowana jest w artykule 145 § 1 Kodeksu cywilnego:
„Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).” Służebność drogi koniecznej ustanawiana jest w drodze umowy cywilno – prawnej lub w drodze sądowej za wynagrodzeniem. Na skutek ustanowienia służebności gruntowej nieruchomość obciążona traci na wartości. Wynagrodzenie dla właściciela nieruchomości obciążonej jest równe utracie wartości rynkowej tej nieruchomości. Utrata wartości nieruchomości obciążonej jest równa różnicy wartości przed i po ustanowieniu służebności gruntowej. Kwotowo, utrata wartości nieruchomości, równa wielkości wynagrodzenia, jest funkcją wartości rynkowej pasa gruntu zajętego pod drogę konieczną. Służebność gruntowa obciąża całą nieruchomość i w efekcie zmniejsza jej wartość. Służebność gruntowa zostaje ustanowiona za wynagrodzeniem. Wynagrodzenie powinno być określone jako świadczenie jednorazowe, dopuszcza się jednak wynagrodzenie w formie świadczeń okresowych. Wynagrodzenie powinno uwzględniać skutki przekroczenia granicy, tj. rodzaj i stopień uciążliwości dla właściciela  nieruchomości obciążonej oraz korzyści uzyskane przez właściciela nieruchomości władnącej. Wysokość wynagrodzenia za służebność w ujęciu jednorazowym określana jest jako iloczyn powierzchni wykorzystywanego gruntu i wartości rynkowej jednostki powierzchni gruntu nieruchomości obciążonej, z uwzględnieniem innych elementów mających wpływ na wartość wycenianego prawa.
Przy określaniu wartości służebności drogi koniecznej są uwzględniane:

• koszty związane z ustanowieniem służebności, np. budowy drogi (utwardzenienawierzchni), budowy studni, mostu, ogrodzenia lub kosztów rozbiórki ogrodzenia lub budynku,
• koszty wprowadzenia nowych nasadzeń roślinnych lub koszty wycinki drzew oraz opłat związanych z wycinką oraz usuwaniem drzew i krzewów,
• czynniki pertraktacji o udział w pożytkach uzyskiwanych z nieruchomości władnącej.

Wycena odszkodowań za bezumowne korzystanie z nieruchomości Jeśli ktoś nie ma tytułu prawnego lub zgody właściciela na korzystanie z nieruchomości, łamie prawa właścicielskie. Warto wiedzieć, że posiadaczowi przysługuje szereg roszczeń z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości. Może ubiegać się o zapłatę wynagrodzenia, czyli roszczenie uzupełniające. Jest to opłata, którą właścicielowi musiałby uiszczać korzystający, gdyby miał prawo do użytkowania nieruchomości. W pozwie o zapłatę wynagrodzenia określamy kwotę, której domaga się właściciel oraz wskazujemy okres, jakiego dotyczy roszczenie. Bardzo ważną kwestią jest uzasadnienie wysokości wynagrodzenia np. przywołując rynkowe stawki czynszu lub dzierżawy. Jeżeli przedsiębiorca budujący urządzenie infrastruktury technicznej spełni warunki wynikające z ustawy z dnia 07 lipca 1994 roku Prawo budowlane, urządzenie jest wybudowane zgodnie z prawem. W innym przypadku urządzenie zostało wybudowane z naruszeniem prawa, co może stanowić podstawę do wydania przez nadzór budowlany decyzji o rozbiórce urządzenia (artykuł 48 ustęp 1 powyższej ustawy). W przypadku wybudowania urządzenia przesyłowego na nieruchomości bez tytułu prawnego do dysponowania nieruchomością na cele budowlane właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości może wysunąć następujące roszczenia:

• wydanie nieruchomości (artykuł 222 § 1 Kodeksu Cywilnego) – roszczenie
  windykacyjne,
• zakazanie naruszania własności (artykuł 222 § 2 Kodeksu Cywilnego) –
  roszczenie negatoryjne,
• przywrócenie nieruchomości do stanu poprzedniego (artykuł 363 § 1 Kodeksu
  Cywilnego),
• zapłata odszkodowania za powstałe szkody (artykuł 363 § 2 Kodeksu
  Cywilnego),
• rozliczenie pożytków z nieruchomości (artykuł 224 i 225 Kodeksu Cywilnego),
• wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości (artykuł 224 i 225
  Kodeksu Cywilnego),
• roszczenie o wykup nieruchomości (artykuł 231 § 2 Kodeksu Cywilnego),
• roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu (artykuł 3052 Kodeksu
  Cywilnego),

Właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości może zgłosić roszczenie o odszkodowanie za obniżenie wartości nieruchomości spowodowane istniejącym urządzeniem, które ogranicza jej atrakcyjność. Zakres wzajemnych roszczeń właściciela nieruchomości (użytkownika wieczystego) i przedsiębiorcy zależny jest od prawnych i faktycznych okoliczności powstania tych urządzeń na nieruchomości. Dochodzenie roszczenia majątkowego ulega dziesięcioletniemu przedawnieniu, chyba, że jest to roszczenie okresowe, wtedy ulega przedawnieniu trzyletniemu (artykuł 117 i 118 Kodeksu Cywilnego). Na podstawie zapisów artykułu 224 i 225 Ustawy Kodeks Cywilny właściciel lub użytkownik wieczysty może wystąpić w stosunku do przedsiębiorcy (właściciela urządzenia przesyłowego) z roszczeniem uzupełniającym o:

• wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości (bezumowne korzystanie),
• odszkodowanie za zużycie lub pogorszenie stanu technicznego nieruchomości,
• wynagrodzenie za pobrane pożytki.

Właściciele (użytkownicy wieczyści) nieruchomości mogą dochodzić roszczeń o wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, jeżeli zachodzi przypadek, iż grunty te były użytkowane przez osobę (podmiot) inny niż właściciel, bez jego zgody,  w trybie przepisów Kodeksu Cywilnego, w postępowaniu cywilno – prawnym. Roszczenie o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości wynikające z artykułu 225 KC: „… samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, z których z powodu złej gospodarki nie uzyskał…”.